Skąd tyle fentanylu w USA – i dlaczego zabija młodzież? Cz. 2

W 2019 r. liczba zarejestrowanych śmiertelnych przedawkowań narkotyków w grupie młodzieży 14-18 lat wyniosła ok. 500, czyli tyle co każdego roku przez minioną dekadę. W 2020 r. śmiertelnych przedawkowań w tej samej grupie było już 954, a w 2021 r. 1146, czyli ponad 110% więcej niż dwa lata wcześniej.
W trzech czwartych przypadków w 2021 r. za zgony odpowiadał fentanyl.

Dalsza droga syntetycznych opioidów

Fentanyl i jego jeszcze silniejsze pochodne upowszechniły się najpierw w Nowym Jorku i wschodnich stanach, następnie na Zachodzie. Z początku dodawany był do tradycyjnych opiatów lub sprzedawany zamiast nich – z czasem stał się poszukiwaną substancją, jako narkotyk wyboru, przez osoby uzależnione od opioidów.

Siła działania fentanylu sprawia, że jest potrzebny w mniejszych ilościach, łatwiejszych do ukrycia i transportu, co ułatwia też przemyt. Z drugiej strony, syntetyczne opioidy możliwe są do wyprodukowania w warunkach dostępnych wewnątrz kraju.

Wszystko to przekłada się na wzrost rozpowszechnienia tych substancji, a z nim wzrost ilości zatruć i przedawkowań przez nieświadomych użytkowników narkotyków – również tych nie używających opiatów!

Pobierz ulotkę: Pierwsza pomoc w zatruciu narkotykami (pdf)

Dlaczego młodzież?

Syntetyczne opioidy wykrywa się również w nielegalnie sprzedawanych lekach, takich jak Norco, oryginalnie zawierający hydrocodone i acetaminophen, ale też – po zmieszaniu z kokainą – jako popularny Xanax, oryginalnie lek przeciwlękowy, bazujący na benzodiazepinach.

Syntetyczne opioidy o dużej sile działania dodawane do tradycyjnych narkotyków zwiększają ryzyko przedawkowań. Tym bardziej niebezpieczne są w lekach, zwłaszcza jeśli ich użytkownicy nie mają wyrobionej tolerancji na opiaty, przez co zwiększa się ich ekspozycja na przedawkowanie.

Kolorowe pigułki

Wśród młodzieży szkolnej w USA używanie substancji psychoaktywnych jest dość częste i do 2019 r. oscylowało na poziomie ok. 28-32% wśród 15-16 latków, tj. uczniów 10. klas i nieco poniżej 40% w klasach 12. Wśród używanych substancji stosunkowo dużą popularność miały leki o działaniu stymulującym bądź uspokajającym, stosowane czy to w celach rekreacyjnych, czy do nauki.

Tutaj dochodzimy do przypadków przedawkowań wśród młodych ludzi, nie używających opiatów – za to używających leków. Leki te, nabywane przez internet lub z innych niekontrolowanych źródeł, są zazwyczaj mieszankami różnych substancji, w tym syntetycznych opioidów, które dla młodego człowieka – przekonanego, że zażywa znany, “bezpieczny” lek, zarazem zupełnie nie nawykłego do kontaktu z opiatami – okazują się zabójcze.

Starsi bardziej narażeni

Przytoczone wcześniej dane dla grupy 14-18 lat okazują się jeszcze bardziej jaskrawe w innym ujęciu statystycznym. W podziale na grupy 10-14, 15-19 i 20-24 lata, widać, że fala zgonów objęła przede wszystkim starszą młodzież, a 14-latków problem dotyczył w niewielkim stopniu.
Z kolei w grupie młodych dorosłych – po 20. roku życia – był on obecny już wcześniej, za to na większą skalę.

Co robić?

Wzrost wypadków przedawkwań wśród nastolatków w ostatnich latach był tak niespodziewany, że zaczęto powaszechnie zalecać rodzicom posiadanie w domach leku neutralizującego działanie opioidów, takiego jak Naloxon czy Narcan.

Zaleca się także nauczycielom i rodzicom prowadzenie rozmów informujących o używaniu leków oraz istnieniu i niebezpieczeństwach fentanylu — zwłaszcza, jeśli młody człowiek używa, bądź przejawia zachowania mogące świadczyć o tym, że używa substancji psychoaktywnych. Mogą to być zmiany w relacjach z bliskimi – rodziną bądź przyjaciółmi – pogorszenie stosunków w szkole, czy zmiany wyglądu.

Największym ryzkiem pozostają jednak leki, z jednej strony kojarzące się jako nieszkodliwe i legalne produkty medyczne, a zarazem — niekojarzone z narkotykami.

Żródła:

• Trends in seizures of powders and pills containing illicit fentanyl in the United States, 2018 through 2021, https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2022.109398
• National Institute on Drug Abuse
• Fentanyl: Receptor pharmacology, abuse potential, and implications for treatment; DOI: 10.1016/j.neubiorev.2018.12.005
• https://monitoringthefuture.org/
• Trends in Drug Overdose Deaths Among US Adolescents, January 2010 to June 2021; JAMA. 2022;327(14):1398-1400. doi:10.1001/jama.2022.2847
• Evaluation of Increases in Drug Overdose Mortality Rates in the US by Race and Ethnicity Before and During the COVID-19 Pandemic; JAMA Psychiatry. 2022;79(4):379-381. doi:10.1001/jamapsychiatry.2022.0004